Pourazowe zespoły uszkodzenia CUN.
Kości czaszki są naturalnym elementem ochronnym mózgu, który jest najważniejszym organem ciała ludzkiego. Ich głównym zadaniem jest zapobieganie urazom delikatnych struktur wewnątrzczaszkowych, a zapewnia to odpowiednia wytrzymałość mechaniczna. U osób młodych, dobrze odżywionych, nawet duży uraz może nie powodować złamań pokrywy czaszki,
natomiast osoby wyniszczone i starsze doznajÄ… ich czÄ™sto na skutek bÅ‚ahego wypadku. Samo zÅ‚amanie czaszki nie musi być jednak groźne dla życia, jeÅ›li nie doszÅ‚o do przemieszczenia koÅ›ci. Uraz powodujÄ…cy „wbicie siÄ™” odÅ‚amu w struktury mózgu jest wyjÄ…tkowo niebezpieczny i zwykle koÅ„czy siÄ™ Å›mierciÄ…. Urazy gÅ‚owy sÄ… zdecydowanie najczÄ™stszÄ… przyczynÄ… udzielania pomocy w ramach ostrego dyżuru chirurgii urazowej, jednak samych zÅ‚amaÅ„ jest wÅ›ród nich stosunkowo niewiele, znacznie częściej dochodzi do czasowej utraty przytomnoÅ›ci i niepamiÄ™ci, co zwykle nie pozostawia wiÄ™kszych nastÄ™pstw. W niektórych przypadkach dochodzi jednak do uszkodzeÅ„ struktur nerwowych w trudnych do ustalenia miejscach, co może dawać rozmaite objawy. RozlegÅ‚ość objawów oraz ich charakter zależy od lokalizacji uszkodzenia oraz jego masywnoÅ›ci.
Zniszczone urazowo tkanki układu nerwowego ulegają zazwyczaj martwicy, a następnie procesom reperacyjnym. Gojenie wszystkich tkanek, a więc i nerwowej wymaga dostarczenia energii i odpowiednich materiałów do odbudowy, czyli białek. Im wyższa wartość spożywanych białek, tym bardziej podobna będzie nowa wytworzona tkanka do tkanki zdrowej i im lepszą energię dostarczymy, tym szybsze będą procesy odbudowy. Oczywiście dla człowieka najlepszym źródłem energii są wolne kwasy tłuszczowe. U osób odżywiających się węglowodanami i niskowartościowymi białkami, procesy gojenia będą powolne, a blizny pourazowe wypełniające ubytki swą budową nie będą przypominać zdrowej tkanki.
Żywienie chorych w okresie pourazowym jest zazwyczaj przypadkowe lub (jeśli trafią do oddziału szpitalnego) bardzo złe, co samo w sobie może doprowadzić do niekorzystnych zmian. Chorym powinno się dostarczyć dużej ilości wysokowartościowych białek i tłuszczów zwierzęcych, aby stworzyć możliwość regeneracji tkanek. Żywienie optymalne we wczesnych okresach pourazowych znacznie niweluje ryzyko rozwoju późniejszych powikłań.
WÅ›ród osób rozpoczynajÄ…cych dietÄ™ optymalnÄ… zdarzajÄ… siÄ™ również takie, które cierpiÄ… z powodu przebytych urazów gÅ‚owy. Dużą grupÄ™ wÅ›ród nich stanowiÄ… osoby z rozpoznanÄ… padaczkÄ… pourazowÄ… i przyjmujÄ…ce leki. PrzyczynÄ… choroby jest u nich obecność blizny w centralnym ukÅ‚adzie nerwowym, która daje zaburzenia przewodnictwa neuronalnego oraz nieprawidÅ‚owe wyÅ‚adowania. Po rozpoczÄ™ciu żywienia optymalnego zazwyczaj dochodzi do powolnej przebudowy zmienionych tkanek i po pewnym czasie blizny zanikajÄ… (podobnie jak niektóre blizny skórne). W pierwszym okresie u takich osób należy ograniczyć spożycie wÄ™glowodanów do ok. 0,3 – 0,5g/kg m.c. tak, by doprowadzić do umiarkowanej ketozy, co znacznie zmniejsza ilość ataków padaczkowych. Po 3 latach bez ataku można bezpiecznie odstawiać leki.
Drugą grupę stanowią pacjenci ze zmianami charakterologicznymi, u których czasem nie da się odróżnić zmian pourazowych od towarzyszących chorób. Stwierdzenie określonego zespołu pourazowego pod postacią nerwicy, bólów głowy czy zespołu psychoorganicznego, umożliwią od razu wdrożenie postępowania odpowiedniego dla danych jednostek o innym podłożu. W leczeniu bardzo dobre efekty daje zastosowanie prądów selektywnych PS na centralny układ nerwowy.
Osobny temat stanowią pacjenci ze zmianami ogniskowymi, których trzeba traktować podobnie jak osoby poudarowe.
lek. med. Przemysław Pala |
