Stany poudarowe mózgu.
Udary mózgu najczęściej są powikłaniem chorób układu krążenia. Dochodzi do nich zwykle w czasie gwałtownego wzrostu ciśnienia tętniczego co powoduje oderwanie blaszki miażdżycowej i zaczopowanie światła naczynia krwionośnego lub pęknięcie tętnicy mózgu i wynaczynienie krwi. Z tego powodu można je podzielić na udary niedokrwienne (zawały) i wylewy. W obuch przypadkach mamy do czynienia z niedokrwieniem określonego obszaru tkanki nerwowej dającym specyficzne zaburzenia neurologiczne zależne od tego,
która część mózgu została dotknięta oraz od masywności uszkodzenia. Objawy mogą być identyczne, a rozstrzygnięcie daje często badanie tomograficzne lub rezonans magnetyczny – jest to ważne ze względu na wdrożenie odpowiedniego leczenia. Zawsze jest to jednak stan nagły, wymagający szybkiego leczenia. Po przejściu stanu ostrego pozostają zwykle zaburzenia niektórych czynności spowodowane uszkodzeniem centralnego układu nerwowego. Nasilenie objawów jest zależne od ciężkości przebytego udaru. Najczęściej mamy do czynienia ze spastycznymi niedowładami po drugiej stronie od uszkodzenia dotyczącego twarzy i kończyn. Dolegliwości z czasem stopniowo łagodnieją począwszy od kończyn dolnych później kończyn górnych, następnie mięśnie twarzy, czasami objawy nie ulegają regresji. W wyniku uszkodzeń tkanki nerwowej mogą również powstawać blizny, których objawy utrzymują się często do końca życia (np. padaczka). Zaburzenia ruchomości kończyn cofają się na skutek przejmowania funkcji uszkodzonych nerwów przez komórki zdrowe oraz regeneracji uszkodzonych. W tym czasie ogromne znaczenie ma oczywiście odżywianie i dostarczanie organizmowi odpowiednich białek i energii potrzebnej do przebudowy. Dieta szpitalna nie stwarza oczywiście odpowiednich warunków do szybkiego powrotu do zdrowia.Żywienie optymalne jest najlepszym w rekonwalescencji również i w przypadku udarów w połączeniu oczywiście leczeniem farmakologicznym lub chirurgicznym. W diecie należy uwzględnić zwiększenie ilości białka do 1 – 1,5g na kg masy ciała (jeżeli oczywiście chory jest w stanie tyle zjeść) z zachowaniem proporcji B:T jak 1 : 2-3. Po okresie intensywnej terapii szpitalnej możliwe jest wdrożenie leczenia prądami selektywnymi. Po udarach niedokrwiennych można zastosować prądy PS na centralny układ nerwowy po 10-15 min., natomiast świeże wylewy są przeciwwskazaniem do stosowania zabiegów. W obu przypadkach można jednak stosować zabiegi obwodowo na kończyny górne i dolne. W wyniku uszkodzenia centrum kontroli jakim jest mózg, nerwy obwodowe wykazują wzmożoną aktywność synaptyczną z powodu braku „hamowania” ze struktur nadrzędnych, daje to nasilenie skurczu mięśni szkieletowych i spastyczne niedowłady – sztywne kończyny dolne i zgięta w łokciu kończyna górna. Przykładając elektrody na chore kończyny uzyskuje się zmniejszenie wydzielania synaptycznych mediatorów układu synaptycznego (acetylocholiny) w zakończeniach nerwowo mięśniowych co zmniejsza skurcz i poprawia ruchomość w stawach. Czasem zdarza się, że pełna funkcja kończyn wraca już po 10-15 zabiegach. Również szybko można pozbyć się zaburzeń wymowy i afazji. Poudarowa padaczka jest przeciwwskazaniem do leczenia prądami selektywnymi. Długotrwałe stosowanie żywienia optymalnego powoduje wyleczenie z większości chorób układu krążenia i ryzyko wystąpienia udaru spada prawie do zera.
lek. med. Przemysław Pala