Osteomolacja.

   Kość jest tkanką ulegającą ciągłej resorpcji i nowotworzeniu – oznacza to, Ĺźe od urodzenia do śmierci ulega ona stałej przebudowie. Jest ona zbudowana z elementĂłw włóknistych i komĂłrkowych, ktĂłre wysycone są substancjami nieorganicznymi nadającymi twardość. Pozbawienie kości związkĂłw mineralnych powoduje, Ĺźe staje się ona miękka i łatwo ulega odkształceniu,

ale nie zwiększa się łamliwość. Twardość kości jest spowodowana obecnością w niej wapnia. MoĹźna powiedzieć, Ĺźe wapń jest jednym z najwaĹźniejszych minerałów w ludzkim organizmie. Przeciętnie człowiek posiada go ponad kilogram (99% w kościach), czyli ok. 1,5% masy – nie jest to mało zwaĹźywszy, Ĺźe ok. 75% stanowi woda.
   Prawidłowe stężenie wapnia we krwi jest bardzo waĹźne w procesach krzepnięcia, kurczliwości mięśni, funkcji nerwĂłw, prawidłowej funkcji błon komĂłrkowych. Aby zachować prawidłowe stężenie pierwiastka we krwi jest on czerpany z poĹźywienia lub kości, ktĂłre są jego rezerwuarem w organizmie. Znajduje się on tam głównie w postaci kryształów hydroksyapatytowych związanych z fosforanem wapnia, z ktĂłrego jest trudno uwalniany. Niewielka jego ilość występuje w postaci łatwo wymienialnej, służącej do zaspokojenia bieżących potrzeb organizmu.
   W przypadku długotrwałych niedoborĂłw wapnia, moĹźe on być uwolniany z fosforanĂłw. Spadek poziomu wapnia we krwi moĹźe być spowodowany róşnymi czynnikami (np. w chorobach nerek), ale zazwyczaj przyczyną jest nieprawidłowe odĹźywianie. NiedobĂłr witaminy D₃, ktĂłra przyspiesza wchłanianie wapnia, moĹźe być przyczyną spadku jego poziomu we krwi i konieczności uwalniania go z kości. Witamina D₃ moĹźe być częściowo syntetyzowana w organizmie, ale głównym jej ĹşrĂłdłem powinny być tłuste produkty pochodzenia zwierzęcego. Sam wapń zazwyczaj występuje w poĹźywieniu w wystarczających ilościach.

Tradycyjne leczenie osteomalacji polega na podawaniu właśnie preparatĂłw wapnia i witaminy D₃, ale okazuje się nie zawsze skuteczne, bowiem odĹźywianie chorych leĹźy poza zainteresowaniem lekarzy. Pacjenci ograniczający spoĹźycie tłuszczĂłw mają trudności z przyswajaniem witaminy D₃, poniewaĹź jest ona rozpuszczalna właśnie w tłuszczach. Poza tym istnieje zdolność adaptacji w przewodzie pokarmowym powodująca spadek wchłaniania przy zwiększonym spoĹźyciu wapnia. Dodatkowo, aby dochodziło do mineralizacji kości konieczna jest obecność fosforu, ktĂłry znajduje się głównie w podrobach, wątrobie i szpiku. Zalecanie pacjentom zwiększenia spoĹźycia produktĂłw mlecznych nie powoduje Ĺźadnej poprawy, gdyĹź w produktach tych nie ma wystarczających ilości fosforu i mineralizacja kości nie ulega poprawie. Osoby chore na osteomalację po rozpoczęciu diety optymalnej nie wymagają właściwie Ĺźadnego leczenia farmakologicznego, poniewaĹź w pokarmach znajdują się wystarczające ilości witaminy D₃, wapnia i oczywiście fosforu. Nie ma potrzeby zjadania jogurtĂłw czy skorupek jaj tylko dlatego, Ĺźe są koloru białego tak jak kości. Chorym naleĹźy zwiększyć spoĹźycie wątrĂłbki i szpiku, naleĹźy teĹź jadać przynajmniej 4 żółtka na dobę. Wskazane są teĹź wywary z kości, zimne nogi i produkty zawierające kolagen. W pierwszych miesiącach diety naleĹźy zwiększyć spoĹźycie białka nawet do 2g na kg masy ciała, poniewaĹź dieta bogatobiałkowa zwiększa wchłanialność wapnia.
   Poprawa następuje dosyć szybko. BĂłle kości zmniejszają się wraz ze spadkiem elastyczności, trwa to zazwyczaj kilka miesięcy. Objawy mogą być rĂłwnieĹź redukowane przez zastosowanie w leczeniu prądĂłw selektywnych PS, ktĂłre powodują poprawę ukrwienia i odĹźywienia tkanek. NaleĹźy teĹź pamiętać, Ĺźe kości ukrwione są dzięki skurczom mięśni szkieletowych, dlatego ruch jest tutaj zawsze wskazany. JeĹźeli po roku Ĺźywienia nie nastąpi wyleczenie, to zazwyczaj przyczyną jest gruczolak przytarczyc lub przysadki, ktĂłre trzeba leczyć operacyjnie. Czasem spotyka się osteomalację u osĂłb z ciężkimi chorobami nerek, gdzie dochodzi do upośledzenia wchłaniania zwrotnego wapnia, co wymaga juĹź intensywnego leczenia szpitalnego. Oczywiście Ĺźywienie optymalne wskazane jest rĂłwnieĹź w takich przypadkach.

                                                          lek. med. Przemysław Pala