Osteoporoza.
Osteoporoza jest chorobą występującą obecnie powszechnie, a średnia wieku osób nią dotkniętych stale się obniża. Jej przyczyna nie jest dokładnie znana, ale wskazuje się na wyraźne powiązanie z procesami starzenia organizmu. Duże znaczenie mają tutaj zmiany w gospodarce hormonalnej dotyczące zwłaszcza gruczołów płciowych oraz parathormonu.
Wielu lekarzy, jako bardzo ważny czynnik wskazuje zmniejszenie aktywnoÅ›ci fizycznej u osób starszych, KoÅ›ci sÄ… odżywiane przez naczynia, w których przepÅ‚yw krwi jest możliwy dziÄ™ki pracy mięśni szkieletowych. Przy ograniczeniu wysiÅ‚ku pogarsza siÄ™ wiÄ™c odżywianie tkanki kostnej. Stosowane obecnie metody badania gÄ™stoÅ›ci koÅ›ci nie sÄ… w peÅ‚ni wartoÅ›ciowe przy diagnozowaniu osteoporozy, ponieważ wykazujÄ… one jedynie stopieÅ„ uwapnienia tkanki, a nie obrazujÄ… stanu elementów organicznych. O strukturze koÅ›ci nie decydujÄ… skÅ‚adniki mineralne, lecz biaÅ‚ko zwane osceinÄ…. Już od pewnego czasu zaobserwowano maÅ‚y zwiÄ…zek objawów choroby z wynikami badaÅ„ diagnostycznych. Od 2001 roku zmieniÅ‚a siÄ™ także definicja choroby podawana przez WHO. Do poczÄ…tku ubiegÅ‚ego roku o rozpoznaniu choroby decydowaÅ‚ wynik badaÅ„ densymetrycznych, a obecnie podstawÄ™ stanowi wystÄ…pienie zÅ‚amania patologicznego trzonu krÄ™gu, szyjki koÅ›ci udowej lub przedramienia powyżej nadgarstka. W zaistniaÅ‚ej sytuacji swoje znaczenie tracÄ… radiologiczne badania wskazujÄ…ce stopieÅ„ uwapnienia. Mimo tego bÄ™dÄ… one jednak stosowane jeszcze dÅ‚ugo, ponieważ leki zapisywane w osteoporozie wpÅ‚ywajÄ… wÅ‚aÅ›nie na mineralizacjÄ™ koÅ›ci. Firmy farmaceutyczne produkujÄ…ce Å›rodki do leczenia osteoporozy nie sÄ… wiÄ™c zainteresowane zmianÄ… punktu widzenia. Obecnie w Polsce zyski ze sprzedaży kalcytoniny i bifosforanów sÄ… bardzo wysokie, a spoÅ‚eczne korzyÅ›ci – żadne. Pacjenci wydajÄ… czasem od 200 – 300 zÅ‚ / miesiÄ…c przez kilka lat i muszÄ… siÄ™ cieszyć miernÄ… poprawÄ… wyników badaÅ„, a czasem jedynie spowolnieniem procesów odwapnienia. Pacjenci leczÄ…cy siÄ™ z powodu osteoporozy majÄ… zwykle i inne problemy zdrowotne oraz przestrzegajÄ… zaleconych przez lekarzy diet. Zaleca im siÄ™ jedzenie serów i picie mleka oraz unikanie tÅ‚uszczów ze wzglÄ™du, np. na miażdżycÄ™. Takie odżywianie powoduje oczywiÅ›cie pogÅ‚Ä™bienie choroby, ponieważ w diecie brak jest wysokowartoÅ›ciowych biaÅ‚ek oraz dobrych źródeÅ‚ energii do procesów odbudowy. WÅ›ród optymalnych osteoporoza nie wystÄ™puje, a osoby rozpoczynajÄ…ce dietÄ™ mogÄ… stosunkowo szybko siÄ™ jej pozbyć. Mimo, że stopieÅ„ uwapnienia nie jest tutaj meritum, to pacjenci zwykle najwiÄ™kszÄ… uwagÄ™ przywiÄ…zujÄ… do wyników badaÅ„. Te można sprawdzić po 6 – 12 miesiÄ…cach żywienia i zwykle poprawa wynosi ok. 30 proc., choć różnice osobnicze mogÄ… być dosyć duże. Najważniejsze w osteoporozie jest jednak odbudowanie prawidÅ‚owej struktury szkieletu biaÅ‚kowego, decydujÄ…cego o elastycznoÅ›ci koÅ›ci. Zdrowa kość pozbawiona wapnia może zgiąć siÄ™ na pół, ale nigdy siÄ™ nie zÅ‚amanie. Å»ywienie optymalne powoduje przebudowÄ™ struktury kostnej, jednak w przypadku osób bardzo schorowanych proces ten przebiega wolniej. Do odbudowy koÅ›ci potrzeba przede wszystkim wysokowartoÅ›ciowych biaÅ‚ek oraz energii. Najlepszym jej źródÅ‚em sÄ… nasycone kwasy tÅ‚uszczowe zawarte w produktach pochodzenia zwierzÄ™cego. Potrzebne sÄ… również biaÅ‚ka z grupy kolagenowych. Å»ywienie optymalne jest dietÄ… bogatokolagenowÄ…, jednak u osób z osteoporozÄ… zaleca siÄ™ zwiÄ™kszenie jego spożycia. Powinno siÄ™ jadać codziennie choć niewielkie iloÅ›ci takich potraw, jak: chrzÄ…stki, flaki, zimne nóżki, salceson czy wywar z koÅ›ci. Nie ma potrzeby zwiÄ™kszenia iloÅ›ci biaÅ‚ka ponad 1g na kg masy ciaÅ‚a. ZupeÅ‚nie niepotrzebne sÄ… też przetwory mleczne, które z koÅ›ciÄ… majÄ… wspólny jedynie kolor. Po rozpoczÄ™ciu żywienia optymalnego można od razu odstawić wszelkie leki oraz witaminÄ™ D, która w wystarczajÄ…cej iloÅ›ci znajduje siÄ™ w pożywieniu. Korzystne efekty leczenia przynosi zastosowanie u chorych prÄ…dów selektywnych PS w celu poprawy odżywiania danego obszaru, choć rezultaty nie sÄ… tak spektakularne, jak w innych jednostkach chorobowych.
lek. med. Przemysław Pala |